ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿರಾಟಪರ್ವ
ಕೇಳು ಜನಮೇಜಯರಾಜ ಭೂಮಿ-
ಪಾಲ ಪಾಂಡವರ ಸತ್ಕಥೆಯಪ.
ಭೂರಿ ವ-
ನಾಳಿಯನು ಸಂಚರಿಸಿ ಸಜ್ಜನ
ಕೇಳಿಯಲಿ ವನವಾಸದವಧಿಯ
ಕಾಲವನು ಕಳೆಕಳೆದು ಬಂದರುಅ.ಪ.
ದರ್ವೀಧರಹಸ್ತನಾಗಿ ಮಹಾ
ಪರ್ವತದಂತುರೆ ಮಸಗಿ
ನಿರ್ವಹಿಸಿ ಸೂದತ್ವವನು ಸಲೆ
ಗರ್ವಿತಾಧಮ ಕೀಚಕನ ಕುಲ
ಸರ್ವವನು ಸಂಹರಿಪ ಭೀಮ ಪೆ-
ಸರ್ವಡೆದ ಗುರುವರ್ಯ ಬಂದನು 1
ಕಡುಗಲಿ ಕಲಿಮಲಧ್ವಂಸ ಎದ್ದು
ನಡೆದು ಬಂದನು ಪರಮಹಂಸ
ನಿಡುಕಿ ಮನದಿ ವಿರಾಟರಾಯನ
ಪೊಡವಿಗಿಡೆ ಪದ ಕೀಚಕಾಖ್ಯನ
ಎಡದ ಭುಜ ಕಂಪಿಸಿತು ಮೂಜಗ
ದೊಡೆಯನುಡುಪತಿಕುಲಶಿಖಾಮಣಿ2
ಗಂಗಾದಿ ನದಿಗಳ ತೀರ ಪಟ್ಟ
ಣಂಗಳ ಗೈದ ಸಂಚಾರ
ತುಂಗಬಲ ಮಲ್ಲರುಗಳನು ಸಲೆ
ಸಂಘಟಿಸಿ ಜೀಮೂತವೀರಪ್ಪ
ಸಂಗದಲಿ ವೈರಾಟಪುರ ರಾ
ಜಾಂಗಣಕೆ ಭದ್ರಾಂಗ ಬಂದನು3
ಇಂತು ಮಲ್ಲರನೆಲ್ಲ ಸದೆದು ಬಲ
ವಂತರಿರಲು ನೃಪಗೊಲಿದು
ಸಂತಸವ ಬಡಿಸುತ್ತಲಿರಲ್ವಾ
ಕುಂತಿತನಯರು ಹರಿಯ ನಾಮವ
ಚಿಂತಿಸುತ ದಶಮಾಸ ಕಳೆದಾ
ನಂತರದ ವೃತ್ತಾಂತವೆಲ್ಲವ4
ಕಥೆಯಂತೆ ಹಿಂದೆ ರಾವಣನ ಕೆಟ್ಟ
ಗತಿಗನುಚರ ಕೀಚಕನ
ಸ್ಥಿತಿಯು ದ್ರುಪದಜೆಗಾದ ಮಾನ
ಚ್ಯುತಿಗೆ ಕಾರಣನಾದ ಜಡ ದು-
ರ್ಮತಿ ಖಳಾಧಮನೊಂದು ದಿನ ನೃಪ
ಸತಿಸಭೆಗೆ ಅತಿ ಹಿತದಿ ಬಂದನು5
ಪಾಪಿ ಕೀಚಕನಿಗಿಂತುಸುರಿ ದ್ರುಪದ
ಭೂಪಾಲಕನ ಕಿಶೋರಿ
ಶ್ರೀಪತಿಯ ನಾಮವನು ಸ್ಮರಿಸುತ-
ಲಾ ಪತಿವ್ರತೆ ತೊಲಗಲಂಗಜ
ತಾಪತಪ್ತಾಂತಃಕರಣ
ನಾ ಪರಿಯ ಮತಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದನು6
ಲಾಲಿಸಿ ಮಾಲಿನಿವಚನ ತೋಷ
ತಾಳಿದ ದುರ್ಗುಣಸದನ
ಕಾಲಪಾಶದಿ ಬಿಗಿವಡೆದು ಹೇ-
ರಾಳ ಮುದಕೀಲಾಲ ಸಲೆ ಕ-
ಲ್ಲೋಲಜಾಲದಿ ಮುಳುಗಿ ನರ್ತನ
ಶಾಲೆಗಾಗಿ ಕರಾಳ ಬಂದನು7
ಮಥಿಸಿ ಕೀಚಕನ ಮಂಟಪದಿ ದ್ರುಪದ
ಸುತೆಗೆ ತೋರಿಸಲತಿ ಮುದದಿ
ಸತಿಶಿರೋಮಣಿ ಕಂಡು ಮನದೊಳ-
ಗತುಳ ಹರುಷವನಾಂತು ಸರ್ವೋ
ನ್ನತಭುಜನ ಚುಂಬಿಸಿದಳು ಪತಿ
ವ್ರತೆಯರ ಶಿರೋರತುನೆ ಪಾವನೆ8
ಇತ್ತ ವಿರಾಟನಗರದ ಸರ್ವ
ವೃತ್ತಾಂತವೆಲ್ಲವ ತಿಳಿದ
ಧೂರ್ತ ದುರ್ಯೋಧನ ದುರಾಗ್ರಹ
ಚಿತ್ತಗ್ರಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕಾರಣ
ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ನಿಜವೆಂ-
ದಾಪ್ತಜನರೊಳು ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು9
ಕರ್ಣ ದ್ರೋಣ ಕೃಪಾ
ದ್ಯರು ಕೂಡಿ ಕುಜನಪ್ರವೀಣ
ಪೊರಟ ಪರಮೋತ್ಸಾಹ ಸಾಹಸ
ಭರತಿ ಕೌರವರಾಯ ಮತ್ಸ್ಯನ
ಪುರವರ ಸಮೀಪದಿ ಸುಶರ್ಮನ
ಕರೆದೊರೆದ ಭೂವರ ನಿರ್ಧರ10
ನುಡಿಯ ಕೇಳುತಲಿ ಸುಶರ್ಮ ನಿಜ
ಪಡೆಯ ನೆರಹಿ ವೈರಿವರ್ಮ
ದೃಢಕರಿಸಿ ದಿನಮಣಿಯು ಪಶ್ಚಿಮ-
ಕಡಲ ಸಾರುವ ಸಮಯ ಗೋವ್ಗಳ
ಪಿಡಿದು ಗೋಪರ ಕೆಡಹಿ ಬೊಬ್ಬಿ-
ಟ್ಟೊಡನೊಡನೆ ಪಡಿಬಲವನರಸಿದ11
ಹಾರಿಸಿದನು ರಥ ಪಾರ್ಥ ನರ
ನಾರಿವೇಷದ ಪುರುಷಾರ್ಥ
ತೋರಿಸುವೆನೆಂಬುತ್ಸಾಹದೊಳು
ಬ್ಬೇರಿ ಮನದೊಳು ಕೃಷ್ಣನಂಘ್ರಿಸ-
ರೋರುಹಕೆ ಮಣಿದುತ್ತರನ ಸಹ
ಸೇರಿ ನಗರದ್ವಾರ ದಾಟಿದ12
ಭೀತಿಯ ಬಿಡು ಬಾರೆಂದು ಪುರು
ಹೂತಸುತನು ಎಳತಂದು
ಘಾತಿಸುವೆ ರಿಪುಬಲವನೆಂದು ವ-
ರೂಥದಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ನೃಪತನು
ಜಾತಸಹ ಪಿತೃವನದ ಮಧ್ಯ ಶ-
ಮೀತರುವಿನೆಡೆಗೋತು ಬಂದರು13
ಇಂತು ತಿಳಿಸುತಲರ್ಜುನನು ಬಲ
ವಂತನು ಧನುಶರಗಳನು
ತಾಂ ತವಕದಿಂ ಧರಿಸಿ ವಿಜಯ ಮ-
ಹಾಂತ ವೀರಾವೇಶಭೂಷಣ
ವಾಂತು ಶಂಖನಿನಾದದಿಂ ರಿಪು
ತಿಂಥಿಣಿಯ ಭಯಭ್ರಾಂತಗೊಳಿಸಿದ 14
ಹೂಡಿ ಬಾಣವನುರ್ಜುನನು ಚೆಂ-
ಡಾಡಿದ ರಿಪುಬಲವನ್ನು
ಮೂಢ ದುರ್ಯೋಧನನ ಕಣೆಗಳ
ಜೋಡಣೆಗಳಿಂ ಬಿಗಿದು ತನ್ನೋಶ
ಮಾಡಿಕೊಂಡನು ಗೋಪಗೋವ್ಗಳ
ನಾಡಲೇನದ ಪ್ರೌಢತನವನು15

ಶ್ರೀ ಕಾಶಿವಿಶ್ವನಾಥ ಶಿಷ್ಟ ಜನ ಪ್ರೀತಲೋಕ ರಕ್ಷಕ ವರದಾತ ಪ್ರಖ್ಯಾತಏಕಾನೇಕ ವಿವೇಕಶರಧಿಶರಪಾಕಾರಿ ಪ್ರಿಯ ಪಾಹಿಮಾಂ ಶಂಭೋಪಕರಿಮುಖಪಿತ ಈಶ ಕಲಿವಿನಾಶಕಕರಿಚರ್ಮ ವಸ್ತ್ರಧಾರಿಕದನಕಂಠೀರವಉರಗಭೂಷಣ ದೇವ ಉತ್ತಮಭಾವಕರದಿ ಬ್ರಹ್ಮಕಪಾಲ ಶಿರರುಂಡಮಾಲಧರದುರಿತನಿವಾರ ಗುಣಸಾರ ಗಂಭೀರಸಾರರಹಿತ ಸಂಸಾರ ವಿದೂರಆರಾಧಿತ ಪ್ರಜ್ಞಾಂಬುಜಭವನುತಸಾರಾಸಾರ ವಿಚಾರಪಿನಾಕಿ1ಶಶಿಯ ಶಿರದೊಳಿಟ್ಟ ಸುರಮುನಿ ಶ್ರೇಷ್ಠಅಸಮ ಅಂಧಕಾಸುರ ಸಂಹಾರಭಸಿತ ಮೈಯೊಳು ಪೂಸಿ ಭುಜಗನ ವಿಷತಾಳ್ದವೃಷಭವಾಹನಲೋಲಉರ್ವಿಜನ ಪಾಲಈಶ ಸುರೇಶ ಉಮೇಶಭೂತೇಶಭಾಸುರಕೋಟಿಸವಿತಸಂಕಾಶ ವಿನು-ತಸುರಜನ ಪಾಲಿತ ಶುಭಾಂಗಕಪರ್ದಿ2ಮೆರೆದೆಭುವನಈರೇಳು ಧರಿಸಿ ಕುಕ್ಷಿಯೊಳುನರರ ರಕ್ಷಿಸಿ ಪೊರೆದು ನಾದದೊಳ್ಬೆರೆದುಧರಣಿಯೊಳೆ ಪೆಸರ್ವಡೆದವರಕಾಶಿಪುರದಮೆರವ ವಿಶ್ವೇಶದೇವ ಸುರನಿಕರ ವಂದಿತಹರ ಅಸುರಹರ ಭವದೂರ ವೀರ ಚಿದಾನಂದಅವಧೂತಕಾರಣ ನಿರ್ಮಲ ಚಾರುಪರಾತ್ಮಕಮಾರಭಸ್ಮಾಂಕಿತ ಗೌರಿಯ ರಮಣ3

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿರಾಟಪರ್ವಕೇಳು ಜನಮೇಜಯರಾಜ ಭೂಮಿ-ಪಾಲ ಪಾಂಡವರ ಸತ್ಕಥೆಯ ಪ.ಶ್ರೀಲಲಾಮನ ನೆನೆದುಭೂರಿವ-ನಾಳಿಯನು ಸಂಚರಿಸಿ ಸಜ್ಜನಕೇಳಿಯಲಿ ವನವಾಸದವಧಿಯಕಾಲವನು ಕಳೆಕಳೆದು ಬಂದರು ಅ.ಪ.ದರ್ವೀಧರಹಸ್ತನಾಗಿ ಮಹಾಪರ್ವತದಂತುರೆ ಮಸಗಿನಿರ್ವಹಿಸಿ ಸೂದತ್ವವನು ಸಲೆಗರ್ವಿತಾಧಮ ಕೀಚಕನ ಕುಲಸರ್ವವನು ಸಂಹರಿಪ ಭೀಮ ಪೆ-ಸರ್ವಡೆದ ಗುರುವರ್ಯ ಬಂದನು 1ಕಡುಗಲಿ ಕಲಿಮಲಧ್ವಂಸ ಎದ್ದುನಡೆದು ಬಂದನು ಪರಮಹಂಸನಿಡುಕಿ ಮನದಿ ವಿರಾಟರಾಯನಪೊಡವಿಗಿಡೆ ಪದ ಕೀಚಕಾಖ್ಯನಎಡದ ಭುಜ ಕಂಪಿಸಿತು ಮೂಜಗದೊಡೆಯನುಡುಪತಿಕುಲಶಿಖಾಮಣಿ 2ಗಂಗಾದಿ ನದಿಗಳ ತೀರ ಪಟ್ಟಣಂಗಳ ಗೈದ ಸಂಚಾರತುಂಗಬಲ ಮಲ್ಲರುಗಳನು ಸಲೆಸಂಘಟಿಸಿ ಜೀಮೂತವೀರಪ್ಪಸಂಗದಲಿ ವೈರಾಟಪುರ ರಾಜಾಂಗಣಕೆ ಭದ್ರಾಂಗ ಬಂದನು 3ಇಂತು ಮಲ್ಲರನೆಲ್ಲ ಸದೆದು ಬಲವಂತರಿರಲು ನೃಪಗೊಲಿದುಸಂತಸವ ಬಡಿಸುತ್ತಲಿರಲ್ವಾಕುಂತಿತನಯರು ಹರಿಯ ನಾಮವಚಿಂತಿಸುತ ದಶಮಾಸ ಕಳೆದಾನಂತರದ ವೃತ್ತಾಂತವೆಲ್ಲವ 4ಕಥೆಯಂತೆ ಹಿಂದೆ ರಾವಣನ ಕೆಟ್ಟಗತಿಗನುಚರ ಕೀಚಕನಸ್ಥಿತಿಯು ದ್ರುಪದಜೆಗಾದಮಾನಚ್ಯುತಿಗೆ ಕಾರಣನಾದ ಜಡ ದು-ರ್ಮತಿ ಖಳಾಧಮನೊಂದು ದಿನನೃಪಸತಿಸಭೆಗೆ ಅತಿ ಹಿತದಿ ಬಂದನು 5ಪಾಪಿ ಕೀಚಕನಿಗಿಂತುಸುರಿ ದ್ರುಪದಭೂಪಾಲಕನ ಕಿಶೋರಿಶ್ರೀಪತಿಯ ನಾಮವನು ಸ್ಮರಿಸುತ-ಲಾ ಪತಿವ್ರತೆ ತೊಲಗಲಂಗಜತಾಪತಪ್ತಾಂತಃಕರಣನಾ ಪರಿಯ ಮತಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದನು 6ಲಾಲಿಸಿ ಮಾಲಿನಿವಚನ ತೋಷತಾಳಿದ ದುರ್ಗುಣಸದನಕಾಲಪಾಶದಿ ಬಿಗಿವಡೆದು ಹೇ-ರಾಳ ಮುದಕೀಲಾಲ ಸಲೆ ಕ-ಲ್ಲೋಲಜಾಲದಿ ಮುಳುಗಿ ನರ್ತನಶಾಲೆಗಾಗಿ ಕರಾಳ ಬಂದನು 7ಮಥಿಸಿ ಕೀಚಕನ ಮಂಟಪದಿ ದ್ರುಪದಸುತೆಗೆ ತೋರಿಸಲತಿ ಮುದದಿಸತಿಶಿರೋಮಣಿ ಕಂಡು ಮನದೊಳ-ಗತುಳ ಹರುಷವನಾಂತು ಸರ್ವೋನ್ನತಭುಜನ ಚುಂಬಿಸಿದಳುಪತಿವ್ರತೆಯರ ಶಿರೋರತುನೆ ಪಾವನೆ 8ಇತ್ತ ವಿರಾಟನಗರದ ಸರ್ವವೃತ್ತಾಂತವೆಲ್ಲವ ತಿಳಿದಧೂರ್ತದುರ್ಯೋಧನ ದುರಾಗ್ರಹಚಿತ್ತಗ್ರಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕಾರಣವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ನಿಜವೆಂ-ದಾಪ್ತಜನರೊಳು ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು 9ಸುರನದೀಸುತಕರ್ಣದ್ರೋಣ ಕೃಪಾದ್ಯರು ಕೂಡಿ ಕುಜನಪ್ರವೀಣಪೊರಟ ಪರಮೋತ್ಸಾಹ ಸಾಹಸಭರತಿ ಕೌರವರಾಯ ಮತ್ಸ್ಯನಪುರವರ ಸಮೀಪದಿ ಸುಶರ್ಮನಕರೆದೊರೆದ ಭೂವರ ನಿರ್ಧರ 10ನುಡಿಯ ಕೇಳುತಲಿ ಸುಶರ್ಮ ನಿಜಪಡೆಯ ನೆರಹಿ ವೈರಿವರ್ಮದೃಢಕರಿಸಿ ದಿನಮಣಿಯು ಪಶ್ಚಿಮ-ಕಡಲ ಸಾರುವ ಸಮಯ ಗೋವ್ಗಳಪಿಡಿದು ಗೋಪರ ಕೆಡಹಿ ಬೊಬ್ಬಿ-ಟ್ಟೊಡನೊಡನೆ ಪಡಿಬಲವನರಸಿದ 11ಹಾರಿಸಿದನು ರಥ ಪಾರ್ಥನರನಾರಿವೇಷದ ಪುರುಷಾರ್ಥತೋರಿಸುವೆನೆಂಬುತ್ಸಾಹದೊಳುಬ್ಬೇರಿ ಮನದೊಳು ಕೃಷ್ಣನಂಘ್ರಿಸ-ರೋರುಹಕೆ ಮಣಿದುತ್ತರನ ಸಹಸೇರಿ ನಗರದ್ವಾರ ದಾಟಿದ 12ಭೀತಿಯ ಬಿಡು ಬಾರೆಂದು ಪುರುಹೂತಸುತನು ಎಳತಂದುಘಾತಿಸುವೆ ರಿಪುಬಲವನೆಂದು ವ-ರೂಥದಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ನೃಪತನುಜಾತಸಹ ಪಿತೃವನದ ಮಧ್ಯ ಶ-ಮೀತರುವಿನೆಡೆಗೋತು ಬಂದರು 13ಇಂತು ತಿಳಿಸುತಲರ್ಜುನನು ಬಲವಂತನು ಧನುಶರಗಳನುತಾಂ ತವಕದಿಂ ಧರಿಸಿವಿಜಯಮ-ಹಾಂತ ವೀರಾವೇಶಭೂಷಣವಾಂತು ಶಂಖನಿನಾದದಿಂರಿಪುತಿಂಥಿಣಿಯ ಭಯಭ್ರಾಂತಗೊಳಿಸಿದ 14ಹೂಡಿ ಬಾಣವನುರ್ಜುನನು ಚೆಂ-ಡಾಡಿದ ರಿಪುಬಲವನ್ನುಮೂಢ ದುರ್ಯೋಧನನ ಕಣೆಗಳಜೋಡಣೆಗಳಿಂ ಬಿಗಿದು ತನ್ನೋಶಮಾಡಿಕೊಂಡನು ಗೋಪಗೋವ್ಗಳನಾಡಲೇನದ ಪ್ರೌಢತನವನು 15